O Rasie
Legenda o skarbach Jakucji i łajce
Jakucka legenda głosi , że Bóg, kiedy stwarzał ziemię, wysłał z nieba swego pomocnika - anioła - z torbą pełną wszelakich bogactw , by sprawiedliwie obdarować wszystkie krainy. Kiedy anioł przelatywał nad Syberią, jego palce tak zesztywniały z zimna, że worek się otworzył , a wszystko, co tam się znajdowało: złoto, srebro, platyna i diamenty rozsypało się nad Jakucją, czyniąc ją najzasobniejszą na całej ziemi. Anioł, poirytowany stratą, ukarał region wiecznym zimnem. Panu Bogu żal się zrobiło ludzi, którzy odtąd musieli zmagać się z trudami życia w wiecznej zmarzlinie i podarował im niezwykłego psa dzielną i piękną łajkę, która odtąd była ich wiernym towarzyszem.
Jakucja
Mówiąc o Jakucji, nie sposób obejść się bez określenia naj niezależnie od tego, o czym mowa. Wielkość, bogactwa naturalne, klimat, piękno przyrody wszystko jest tu rekordowe. Jakucja jest największym regionem Rosji. Znajduje się ona w trzech strefach czasowych. Republika stanowi jedną piątą terytorium Rosji, jej powierzchnia przekracza 3 miliony kilometrów kwadratowych (obszar 9 razy większy niż Polska).
Jakucja jest najzimniejszym regionem na świecie zamieszkałym przez ludzi. Zanotowano tu rekordowo niską temperaturę: 71,2 stopni Celsjusza poniżej zera. Przy tym, że latem panują tu upały około 40 stopni. Roczna różnica temperatur wynosi ponad 100 stopni!
Historia rasy do połowy 20 wieku
Pierwsza pisemna wzmianka o psach żyjących na terytorium Jakucji, pochodzi z 1633. W tym roku odbyła się pierwsza morska ekspedycja z rzeki Leny. Na czele oddziału, składającego się z Tobolskich i Jenisejskich Kozaków stanął Jenisej Zielonoświątkowy Ilya Perfil'ev. W wyniku tego przedsięwzięcia dokonał szeregu odkryć geograficznych. W szczególności, była odkryta rzeka Olenek, Yana, Indigirka, co oznaczało początek rozwoju i zasiedlenia okręgu Kołymsko-Indigirskiego.
Nowy etap rejsów morskich na Oceanie Arktycznym rozpoczął się w 1642. Jej głównymi bohaterami byli Kozacy i przemysłowcy oddziału, Dmitrij Zira (Jari), Michael Stadukhin i Dezhnev (rosyjscy, polarni nawigatorzy i marynarze XVII-XIX w.). W 1643 żeglarze dotarli do ujścia rzeki Kołymy. Płynąc w górę rzeki, zbudowali chatę, która została nazwana Kołymską)
W dokumentach z tamtego okresu, opisujących rzekę Yana, Indigirka i Kołyma nazywanych "psimi rzekami, ten termin ma swoje wyjaśnienie. Na Syberii, rzeki na północnym-wschodzie dzielą się na psie i jelenie". Na rzekach, bogatych w ryby, można łatwo przygotować yukola, suszone ryby dla psów, dlatego zostały nazwane psie. Wzdłuż tych rzek, gdzie nie ma ryb lub jest ich mało do transportu wykorzystuje się jelenie. Dlatego praca na rzekach psich była trudna ponieważ była konieczność ciągłego zdobywania pokarmu dla psów, łowienia ryb i polowania.
Francuski badacz polarny Paul-Emile Victor w swojej książce "psy zaprzęgowe - przyjaciele na trudny czas" twierdzi, że w 1850 roku po raz pierwszy użył zaprzęgu psów w badaniach polarnych Scot McClintock. Ale jest to błędne twierdzenie. Już w 1742 roku nawigator floty rosyjskiej Siemion Chelyuskin dokonał bezprecedensowej podróży psimi zaprzęgami. Po około 4 tysiącach wiorst z terytorium Jakucji na Półwysep Tajmyr, po raz pierwszy dotarł do północnego krańca Azji - obecnie Czeluskin. Tysiące
wiorst przebyli wykorzystując psie zaprzęgi - Chariton Laptev, Nicefor Chekin (odział Lena-Jenisej (1735/42)).
W 1843 roku przyszedł czas na publikację pierwszej części książki Ivana Yakovlevicha Pawłowskiego "Przewodnik Geografii Imperium Rosyjskiego". W tej książce opisano Łajkę Jakucką jako "specjalną rasę", która "jest nieodzownym zwierzęciem domowym wykorzystywanym do zaprzęgów i polowań. W tej samej książce mówi się, że Łajka jakucka wykorzystywana jest do "dostaw poczty".
W 1839 w okręgu Jakuckim w okresie zimowym dla komunikacji z Jakucka do Ochocka i dalej na Kamczatkę wykorzystywano około 20 zaprzęgów. Do sań było zaprzęganych 10 psów w dwóch rzędach na długim pasku z jedenastym psem prowadzącym. Tak oni wozili od 25 do 35 pudów przebiegając dziennie do 80 wiorst, a na pusto te same psy przebiegały dziennie do 140 wiorst.
Według materiałów etnografa V. Tugolukova o Kołymskich-Indigirskich zaprzęgach poł. XIX wieku średnia prędkość takich zaprzęgów na bezdrożach, przy dużych odległościach wynosiła do 10 km/h. Na trasach zimowych dróg o długości 200-250 prędkość wynosiła - do 15-17 km / h. Lekkie sanie mogły przejechać 250 km w 15 godzin, 750 km - 3 doby. Na dobrej drodze zaprzęg z 12-14 psów wiózł bez ograniczeń czasowych do jednej tony ładunku, na bezdrożach nie więcej niż 500 kg.
Pierwszą wzmiankę o liczebności Łajek Jakuckich można znaleźć w książce "tabele statystyczne Imperium Rosyjskiego", opublikowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Imperium Rosyjskiego w 1856 roku pod redakcją Buschev: "W regionie Jakuck stwierdzono 15157 psów wykorzystywanych tam do zaprzęgów."
W 1862, Imperialne Rosyjskie Towarzystwo Geograficzne wydało "Geograficzny i statystyczny słownik Imperium Rosyjskiego, tom pierwszy - zebrany przez Petera Semenova. Według publikacji w Wierchojańsk Ulus "do zwierząt, bardzo ważnych dla mieszkańców należą psy: w dużej liczbie hodują je mieszkańcy, którzy wykorzystują je do polowań i przemieszczania się w tundrze. Liczba psów dochodzi do 4000."
Pierwszy opis wykorzystania Łajki Jakuckiej można znaleźć w "Przeglądzie statusu ekonomicznego, statystyki Imperium Rosyjskiego w 1849" opracowany przez profesora G. Gorlov "Jakuci do transportu i przewozu ciężkich towarów wykorzystują psy. Przez cały rok pies jest na świeżym powietrzu; latem wykopuje sobie dziurę w ziemi, do schłodzenia lub leży w wodzie, aby pozbyć się komarów. Zimą szuka schronienia pod śniegiem i zwinięty w głębokich dołach śniegu, przykrywa pysk kudłatym ogonem.
Właściciele karmią w większości tylko psy a suki porzucają. Karmienie i szkolenie psów do wykorzystania w zaprzęgu jest głównym zajęciem łowieckiego życia. Najbardziej zwinne i sprytne psy wykorzystywane jako prowadzące zaprzęg.
W podróży po rozległej tundrze, we mgle albo w silnej zamieci kiedy podróżny nic widząc przed sobą, znajduje się w niebezpieczeństwie zamarznięcia lub śmierci w zamieci, wyszkolony pies prowadzący, nierzadko ratuje od śmierci i doprowadza do schroniska lub w inne miejsce schronienia gdzie był chociaż raz. To czyni psy niezastąpionymi, ich węch i instynkt zastępują kompas
W 1821 roku, silny pomór przetrzebił populację psów na brzegach Leny, Indigirki i Kołymy. W ten sposób u jednego właściciela z 20 psów zostały tylko dwa szczenięta. Gospodyni karmiła psy piersią na równi ze swoimi dziećmi. Do takiego stopnia psy uważane są za nieodzowne. Takim sposobem dwa szczenięta zostały przodkami wielu pokoleń w tej miejscowości.
Pierwszym badaczem, który opisał Łajkę Jakucką był Włodzimierz Iljicz Yokhelson. W 1894-1896. Jochelson pracował w organizowanej przez rosyjskie Towarzystwo Geograficzne syberyjskiej wyprawie: studiował ludy okręgu Kołymskiego i północnej części okręgu Wierchojańska. W okresie 1894-1900 opublikowano pierwsze prace naukowe dotyczące badania życia : Jukagirow, Jakutów, Czuwańców, Czukczów, Ewenów, Ewenków i Rosjan. Uczony stworzył słownik rosyjsko-yukagirski i jukagirsko-rosyjski, przedstawił
kilka tekstów Yukagirskich z tłumaczeniem i analizą gramatyki, listów i rysunków jukagirskich, zapisów archiwalnych i około 100 dokumentów archiwalnych, zbiory etnograficzne, relacje z podróży. Zebrał materiały na temat folkloru, lingwistyki, antropologii, stosunków rodzinnych, religii, obyczajów, kultury materialnej i Yukagirskiej gospodarki.
W książce Yokhelsona czytamy: "domowe zwierzęta Jakutów-koń, ludów wędrownych-jeleń, a mieszkańców terenów nadrzecznych i tzw. osiadłych-wyłącznie pies. Zwierzęta te są przystosowane do wspierania człowieka na polowaniu. Jednak, o psie, towarzyszącym człowiekowi, należy zaznaczyć, że dla każdej narodowości pies jest najbardziej niezawodnym towarzyszem podczas wypraw łowieckich. W czasie kiedy koń i jeleń są pasywnymi, nieświadomymi i mimowolnymi pomocnikami, pies jako mądry i sprytny drapieżnik jest aktywnym i świadomym pomocnikiem kierującym nierzadko innym drapieżnikiem, człowiekiem.
zaprzęgowych, zwłaszcza w Jakucji, zdziwi cię niskim wzrostem. Mały wzrost psów roboczych można wyjaśnić tymi samymi przyczynami dla których nasi rolnicy mają małe konie: biedni ludzie wykorzystują 5-6 miesięczne szczenięta prawie niekarmione do transportu drewna i wody. U bogatszych gospodarzy psy korzystające z lepszych warunków są roślejsze Sądząc po wyglądzie lokalnych psów zaprzęgowych z ich stojącymi uszami, skośnymi oczami, gęstą sierścią, szeroką i stosunkowo dużą głową, spiczastym
pyskiem i spuszczonym (gdy są w humorze, są zmęczone lub jedzą), puszystym ogonem, bardzo przypominają wilka."
Włodzimierz Iljicz Yokhelson pierwszy opisał Łajkę jakucką i zaznaczył jej różnicę w stosunku do pozostałych ras Azji Północno-Wschodniej. Dominujący kolor potomstwa Kołymskiej Łajki jakuckiej wg Jochelsona to szary, szaro-żółty, nakrapiany, biały z szarymi lub czarnymi plamami", Nogi są stosunkowo grube i krótkie; klatka piersiowa, na którą zakłada się uprząż , dobrze rozwinięta; szyja gruba i krótki. Kufa, niespotykanie bystra z melancholijnym i ponurym wyrazem"
Ten sam pies pociągowy wg Jochelsona jednocześnie jest roboczy, z dobrze rozwiniętym instynktem, jeszcze lepiej rozwiniętym słuchem i wzrokiem. Niemal przez cały rok na uwięzi, ale pozostawione same sobie, są w stanie doskonale sobie poradzić, znajdując pożywienie w postaci myszy, kuropatw, kaczek i innych ptaków oraz małych zwierząt. W stadzie zagryzą jelenia, krowę a głodne napadną też na konia. Co ciekawe, "Kołymskie psy podczas pracy w zaprzęgu mogą być nawet
niebezpieczne dla osoby, spotkanej naprzeciwko.
... Co do polowania, na ptactwo są bezużyteczne: płoszą i rozganiają leśne i wodne ptactwo." Jednak - mówi Yokhelson, - samo polowanie na ptactwo do którego psy nie są wykorzystywane ma inny charakter niż u nas. Generalnie tych psów nikt nie uczy. Dobry pies użytkowy to samoistny talent. W rzeczywistości każdy z miejscowych psów jest w stanie znaleźć trop zwierzęcia i tropić go ale nie każdemu wystarcza sprytu i odwagi, żeby doprowadzić tropienie do końca.
Często widzimy stare zdjęcia łajek jakuckich z przyciętymi ogonami. Było to dokonywane do ochrony przed złymi duchami (szamańskie wierzenia). Chociaż większe znaczenie miała konieczność, a dopiero potem różne wierzenia i tradycje jako główną metodę leczenia chorób zakaźnych u psów w tamtych latach stosowano "obcinanie ogona". Gdy zachorował szczeniak, jego ogon jako niepotrzebny dodatek był odcinany. Psy często odmrażały sobie ogony, łamały i doznawały różnych obrażeń w czasie
walki, to wszystko zaczynało gnić i rany leczono odcinając od pozostałości
Specjalny wkład do opisu rasy Łajki jakuckiej zrobił MG Dmitrieva-Sulima, opisując Psy jakuckie i polowania z nimi w swojej książce "Laika i polowania z nią", wydanie 1911. "Ten pies należy po charakterystyce do ras psów północnego okręgu Kołymy z dopływami.
Historycznie wiadomo, że trzysta lub czterysta lat jest wykorzystywana głównie jako zwierzę pociągowe. Bez względu na to, że jej instynkty łowieckie nie były rozwijane lub podtrzymywane tresurą albo łowieckim wychowaniem, zachowały się w znacznym stopniu. Daje to możliwość klasyfikować to zwierzę także jako rasę łowiecką. Niektóre z nich nadają się do polowań, na duże zwierzęta, prawie wszystkie polują na wiewiórki, większość wypełnia zadania psa do wychwytywania lisów i pieśców (lisów polarnych), to jest tych zwierząt, które jak wiadomo są najbardziej rozpowszechnione w okręgu i stanowią główny obiekt polowań ludności miejscowej. W tym miejscu północny pies stał się tym czego oczekiwał od niego człowiek.
Aż do 1960 roku, zaprzęgi psów były ważnym, niejednokrotnie jedynym środkiem transportu zimowego w północnych regionach Rosji. Były one wykorzystywane nie tylko przez mieszkańców, ale również przez wszystkie służby publiczne, w tym straży granicznej, usług pocztowych i ekspedycji naukowych. Według archiwów na koniec 50 lat XX wieku w północnej Jakucji, było do 3,000 kompletnych zaprzęgów co daje ok. 33,000 psów.
Terytorium Jakucji jest ogromne - to lasy, łąki, góry, tundra, pustynie, bagna, itp. Wszędzie panują różne warunki życia, natomiast cechą wspólną jest surowy klimat. Jakucka Laika nazywana jest w tekstach naukowych w różny sposób - Jakucka, Kołymsko-Indigirska, Janska, Kołymska, Ewemska, Wierchojańska, Indygirska, Arktyczna, Pachockaja. Zasadniczo jest to nazwa obszaru - siedlisko rasy Łajki Jakuckiej. Wszyscy naukowcy zauważyli, że jest to bardzo silny, odporny pies o mocnym kośćcu,
średniego wzrostu, z dobrze rozwiniętym płaszczem i jasnymi oczami, jak u wilka polarnego. Można zauważyć wiele podobieństw Łajki jakuckiej z wilkiem, a niektórzy uważają, że Łajka jakucka jest najbliżej z nim spokrewniona. Łajka jakucka w całej swojej istocie, jest najlepszym towarzyszem człowieka w jego podróży przez ogromne połacie północy, ma doskonałe instynkty łowieckie.
Należy zauważyć, że rasa Łajek jakuckich formowała się w izolacji od innych obszarów występowania łajek. Jednostkowe przypadki krzyżowania nie miały znaczącego wpływu na rasę, wszystko rozmyło się w ogromnej populacji rasy (wg niektórych świadków psów było ponad 100, 000 tys). Informacja ta była aktualna do połowy XX wieku, dopóki populacja łajek jakuckich była znacząca i stabilna.
Historia Najnowsza i Odtwarzanie Rasy
Najnowsza historia północnych łajek jest tragiczna. Na terytorium Rosji przed 1950 występowały następujące rdzenne rasy psów zaprzęgowych: Gilyak (Amur i grupy Sachalin), Kamczatka (Itelmen i Koryak grupa), Anadyr, Chukotka, Jakucja (Indigirka i Kołyma grupa), Jenisej (wiele grup). W latach 1954-1958 wszystkie rdzenne rasy psów zaprzęgowych były "zniesione", i zostały sztucznie połączone w jedną rasę "północno-wschodnich psów pociągowych." Jednak ta "rasa" została wykluczona z oficjalnej listy ras ojczyźnianych w latach 60-tych. Związane to było z początkiem uprzemysłowienia północy kiedy skutery śnieżne i śmigłowce z ich użytecznością i ładownością aktywnie wypchnęły transport psi.
Państwo uznało za nieekonomiczne wykorzystanie psów w gospodarce naturalnej Północy. Rozpoczął się prawdziwy terror wobec psów zaprzęgowych, były bezlitośnie tępione, co jest faktem historycznym. Zachowały się wspomnienia rdzennych mieszkańców o egzekucji psów! Pod groźbą kar ludzie ukrywali swoje psy, pomimo tego populacja północnych psów ostro i zdecydowanie spadła. Jednocześnie Państwo postanowiło połączyć rasy łajek i pojawiły się rasy nieistniejące w przyrodzie wschodnio-syberyjska łajka, zachodniosyberyjska łajka, rosyjsko-europejska łajka łączące dziesiątki unikalnych naturalnych gatunków łajek.
Oczywiście, wyboru dokonywano w oparciu o najlepsze cechy (głównie łowieckie) ale tylko w trzech standardów. I to była tragedia dla wielu rodzimych ras łajek, ponieważ takie połączenie i wtrącanie się Państwa w naturalny rozwój doprowadziło prawie do całkowitego rozmycia ich cech w sztucznych rasach co doprowadziło do utraty ich wyjątkowości i tożsamości. Sytuacja z psimi zaprzęgami w Rosji nasiliła się podczas upadku Związku Radzieckiego.
W 1993 roku Państwowa Komisja Federacji Rosyjskiej zajmująca się badaniami i ochroną osiągnięć hodowlanych zgłosiła w "Państwowym Rejestrze ras zwierząt dopuszczonych do hodowli rasę Łajka jakucka (numer rejestru 9358072, rasa / łowiecka (Laika), użytkowa (pociągowa). W 1953 roku na północy było 33000 psów zaprzęgowych. A w latach 90-tych, mogliśmy wyselekcjonować tylko około 30 sztuk. Psy są tam teraz, ale ogólna populacja została mocno dotknięta. Na dzisiaj ocenia się populację łajek (typu Kołymsko-Indigirskogo) od 2 do 4 tysięcy sztuk.
W 1998 roku, grupa entuzjastów VZ Diakoni, GP Arbugaev, SV Gorodilov, Sidorova LI postanowiła przywrócić rasę Łajki jakuckiej, i sprowadzili pierwszego psa, który stał się zalążkiem dzisiejszej populacji Łajka jakucka. Wraz z Jakuckim Republikańskim Stowarzyszeniem hodowców psów, została przeprowadzona praca w hodowli psów i stworzenia rasy. W 2004 roku Federacja Rosyjska uznała standard i przyjęła go jako wzorzec.
Łajka jakucka cechy ogólne i użytkowe
Łajka jakucka to jedna z najstarszych ras. Archeolodzy potwierdzili ten fakt, gdy wykryto, na terytorium dzisiejszej Jakucji (Arctic tundra, Wyspy nowosybirskie) siedlisko prehistorycznego człowieka z epoki neolitu. Badania radiowęglowe wykazały, że wiek znaleziska szacowany jest na 7800-8000 lat.
Współcześni żyjący przedstawiciele rasy w znacznym stopniu zachowali wygląd i cechy przodków
Zewnętrznie, łajka jakucka jest bardzo piękną i elegancką rasą - dość dużą (do 60 cm w kłębie.). Jest to silny, muskularny pies z szeroką, głęboką piersią, okrągłą w przekroju, pewny siebie ze zwiniętym puszystym ogonem , na plecach, ładnym i mądrym pyskiem.
Ma migdałowe oczy z czarną obwódką, które często są przenikliwie niebieskie, chociaż zdarzają się piękne okazy z brązowymi lub różnokolorowymi oczami (przewidziane standardem RCF Rosyjskiej Federacji Kynologicznej).
Ma grubą, błyszczącą sierść, plamiste wybarwienie, kolor - może być biało-czarny, czarno-biały, szaro-biały, rudo-biały i czysty śnieżnobiały. Suka ma jeden cykl rujowy w roku, zazwyczaj rodzi od 6 do 10 szczeniąt.
Szczególnymi cechami łajki jakuckiej są wielka wytrzymałość oraz odporność na choroby cechy wytworzone przez wieki w związku z trudnymi warunkami bytowania. Cech te spowodowały, że pies był i jest używany jako zaprzęgowy i myśliwski
Rasa ta jest wykorzystywana do transportu ludzi i towarów na duże odległości. Łajka jakucka jest jednym z najlepszych psów zaprzęgowych.
Te psy mogą chodzić po lodzie i po lekkim wiosennym śniegu, tam gdzie większe zwierzęta (jelenie, konie) ślizgają się lub toną. Łajka jakucka jest w stanie zorientować się w przestrzeni, w każdych warunkach pogodowych, w zamieci szukać skutecznie schronienia, ich intuicja i instynkt zastępują kompas. Psy jedzą to samo co ludzie, i dlatego można razem z nimi zapuszczać się daleko od domu z zapasem jedzenia.
Historycznie łajki pomagały swoim właścicielom w polowaniu na lisy, pieśćce i niedźwiedzie. Bez względu na to, czy ich instynkty łowieckie były rozwijane lub podtrzymywane tresurą albo łowieckim wychowaniem, czy też nie, zachowały się w znacznym stopniu. Daje to możliwość klasyfikowania tych psów także jako rasę łowiecką. Niektóre z osobników nadają się do polowań, na duże zwierzęta, prawie wszystkie polują na wiewiórki, i drobną zwierzynę, nie nadają się do polowania na ptactwo są bezużyteczne: płoszą i rozganiają ptaki leśne i wodne.
Łajka jakucka jest psem Inteligentnym, rozumnym, bystrym z wrodzoną skłonnością do kontaktu z człowiekiem. Jest bardzo przyjazna i niezwykle przywiązana do właściciela - zdolna do maksymalnych poświęceń. Psy tej rasy są znane ze swej szczególnej czujności. Hodowane jako psy domowe, rozwijają cechy psów obronnych. Jednocześnie wyróżniają się powściągliwością - szczekają tylko w razie konieczności. Zazwyczaj Łajka jakucka emituje charakterystyczny dźwięk wycia. Bardzo łatwo się szkolą.
Żywy umysł i charakter sprawiają, że łajka jakucka jest przyjaznym kompanem w domu i towarzyszem na spacerach czy wycieczkach. Nie lubi izolacji, zawsze stara się być wśród ludzi, psów i innych zwierząt (w naszej hodowli łajki żyją w doskonałej komitywie z 3 kotami i 2 psami: berneńczykiem i spanielką). Uwielbia pieszczoty, dzieci mogą je miętosić bez końca.
